Dokunsal Hassasiyet Nedir?
Dokunsal hassasiyet, bireylerin dokunma duyusuna aşırı veya yetersiz bir tepki vermesi durumu olarak tanımlanır. Bireyler, giysi kumaşları, dokunmalar veya belirli yüzeylerle temas ettiklerinde aşırı rahatsızlık duyabilirler ya da bu uyaranlara karşı yeterli farkındalık geliştiremeyebilirler. Dokunsal hassasiyet bozukluğu olan kişiler, günlük hayatta dokunma ile ilgili olaylardan kaçınabilir ve bu durum, sosyal ilişkileri ile rutin aktiviteleri olumsuz etkileyebilir. Dokunsal hassasiyet terapisi, bireylerin dokunma duyusuna olan tepkilerini düzenlemeyi ve bu duyusal bozukluğu yönetmeyi hedefler.
Dokunsal Hassasiyet Neden Olur?
Dokunsal hassasiyetin nedenleri arasında nörolojik sorunlar, duyusal entegrasyon bozuklukları ve otizm spektrum bozukluğu gibi durumlar yer alır. Beynin dokunma duyusunu işlemesiyle ilgili sorunlar, bireyin dokunsal uyaranları normalden daha yoğun ya da yetersiz algılamasına neden olabilir. Ayrıca, travmalar, aşırı stres veya belirli tıbbi koşullar da dokunsal hassasiyeti tetikleyebilir. Birey, belirli dokulara, dokunmalara veya fiziksel temasa karşı aşırı hassasiyet gösterebilir veya bu uyaranları fark edemeyebilir.
Tedavi Süreci Nasıldır?
Dokunsal hassasiyet terapisi, bireyin dokunma duyusuna olan aşırı veya yetersiz tepkilerini dengelemeye yönelik kişiselleştirilmiş bir tedavi planı ile yürütülür. Tedavi süreci şu aşamalardan oluşur:
- Değerlendirme: Terapist, bireyin dokunsal uyaranlara karşı olan tepkilerini değerlendirir. Bireyin hangi dokunsal uyaranlara aşırı hassas olduğu ve hangi uyaranlara yetersiz tepki verdiği tespit edilir.
- Duyusal Uyarıcılarla Çalışma: Terapide bireyin dokunsal uyaranlara karşı duyarlılığını azaltmak ya da arttırmak için duyusal uyarıcılarla çalışmalar yapılır. Terapist, bireye çeşitli dokulara ve yüzeylere dokunma, bunlarla etkileşimde bulunma çalışmaları yaptırır. Bu süreçte yavaş bir şekilde bireyin duyusal toleransı artırılır.
- Duyusal Maruz Kalma Terapisi: Terapist, bireyi kontrollü ve güvenli bir ortamda rahatsız edici dokunsal uyaranlara maruz bırakır. Bu süreçte birey, rahatsızlık veren dokunma uyaranlarına yavaş yavaş alıştırılarak duyusal hassasiyeti azaltılır.
- Duyusal Aktiviteler: Terapide bireyin dokunsal uyaranlara karşı olan tepkilerini dengelemek için oyunlar ve duyusal materyaller kullanılır. Kum havuzları, yumuşak yüzeyler, doku kartları gibi çeşitli araçlar, bireyin dokunma duyusunu normalleştirmeye yardımcı olur.
- Aile Eğitimi: Terapist, bireyin ailesine evde uygulanabilecek dokunsal aktiviteler ve egzersizler hakkında rehberlik eder. Aile desteği, bireyin dokunma duyusuna olan tepkilerini yönetme sürecini hızlandırabilir.
- Takip ve İlerleme: Bireyin tedavi sürecindeki gelişimi düzenli olarak izlenir. Terapist, bireyin dokunsal duyusal entegrasyon becerilerini geliştirme sürecine göre tedavi planını günceller ve yeni hedefler belirler.
